استانداردهای ارتقای سلامت در بیمارستانها
مقدمه: راهبرد بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت اروپا
اداره منطقه اروپایی براساس استراتژی کار با کشورهای عضو با عنوان «تطابق خدمات با نیازهای جدید» بر تجزیه و تحلیل نیازهای کشورهای مورد نظر تمرکز می‌کند و از به‌کارگیری راهبرد بر پایه بهترین شواهد موجود با توجه به ظرفیت‌های هر کشور و امکانات به‌کارگیری آن حمایت می‌کند. در راستای ارتقای این راهبردها و طبق درخواست بیمارستان‌های عضو شبکه بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت، کارشناسان 25 کشور برای تهیه پیش‌نویس استانداردهای ارتقای سلامت در بیمارستانها مشارکت نمودند. سازمان بهداشت جهانی، شبکه بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت را با هدف بازآموزی موسسات مراقبت‌های سلامتی برای ادغام ارتقای سلامت، آموزش، پیشگیری از بیماری‌ها و خدمات بازتوانی با مراقبت‌های درمانی تاسیس نمود. کارهای زیادی انجام شد و بیش از 700 بیمارستان در 25 کشور اروپایی و سراسر دنیا از زمان تاسیس این شبکه، به شبکه سازمان بهداشت جهانی پیوستند. بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت خود را ملزم به ادغام ارتقای سلامت با فعالیت‌های روزمره خود کردند (بدین معنی که تبدیل به محیطی عاری از سیگار شوند و توصیه‌های وین را دنبال کنند که به تعدادی جهت‌گیری‌های راهبردی و اخلاقی مانند تقویت مشارکت بیماران، مشارکت تمام کارشناسان حرفه‌ای، تقویت حقوق بیماران و ترویج محیطی سالم درون بیمارستان اشاره دارد)، با این حال هیچ ابزار یا استانداردی برای ارزیابی سیستماتیک، پایش و ارتقای کیفیت فعالیت‌های ارتقای سلامت در بیمارستانها وجود نداشت.
اطلاعات بیشتر در مورداین طرح در وب سایت اداره اروپایی سازمان بهداشت جهانی در این آدرس موجود است: http://www.euro.who.int/healthpromohosp
تعریف ارتقای سلامت
طبق تعریف، ارتقای سلامت عبارتست از «روند ایجاد توانایی در افراد برای افزایش کنترل بر ارتقای سلامت خود» (منشور اتاوا در مورد ارتقای سلامت)، و در برگیرنده آموزش سلامت، پیشگیری از بیماری‌ها و خدمات بازتوانی است. همچنین شامل توانمندسازی بیماران، خانواده‌هایشان و کارکنان بیمارستان در جهت بهبود سلامت فیزیکی، روانی و اجتماعی مرتبط با سلامت می‌باشد.
بیمارستانها نقش مهمی در ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری‌ها و تامین خدمات بازتوانی ایفا می‌کنند. برخی از این فعالیت‌ها یک جز لازم از کار بیمارستان بوده‌اند، با این حال شیوع در حال افزایش بیماری‌های مرتبط با شیوه زندگی و مزمن، نیازمند چشم‌اندازی وسیع‌تر و تامین سیستماتیک فعالیت‌هایی چون آموزش درمان، راهبردهایی برای ارتباطات موثر جهت توانمندسازی بیماران برای قبول یک نقش فعال در مدیریت بیماری‌های مزمن و یا مشاوره های تشویق کننده می‌باشد.
تغییر انتظارات عمومی، تعداد رو به افزایش بیماران مزمن نیازمند حمایت مداوم و کارکنان در معرض تماس با فشارهای فیزیکی و هیجانی نیازمند این است که بیمارستانها به سمت ارتقای سلامت به عنوان یک خدمت کلیدی برای بیماران و کارکنان حرکت نمایند.
بعلاوه بیمارستانها نه تنها از طریق تامین پیشگیری، درمان و خدمات بازتوانی با کیفیت بالا بر سلامت تاثیرگذار هستند بلکه از طریق تاثیر بر محیط و اقتصاد محلی از طریق مشارکت با جامعه نیز بر سلامت تاثیرگذار می‌باشند.
نیاز به استانداردهای ارتقای سلامت در بیمارستانها
رویکرد غالب در مدیریت کیفیت بیمارستانها از طریق تنظیم استانداردهای خدمات می‌باشد. ارتقای سلامت موضوعی اصلی در حفظ کیفیت زندگی است. با این حال بازبینی استانداردهای موجود کیفیت در مراقبت‌های سلامتی به منظور ایجاد مرجعی برای فعالیت‌های ارتقای سلامت، منجر به نتایج اندکی شد. استانداردهای ارتقای سلامت در بیمارستانها برای تضمین کیفیت خدمات ارایه شده در این حوزه ضروری است.
بعلاوه، سیستم‌های بازپرداخت تاکنون روند شرکت سیستماتیک ارتقای سلامت به عنوان جزیی از فعالیت‌های بیمارستان را تسهیل نکرده‌اند. فعالیت‌های ارتقای سلامت باید توسط سیاست‌های سلامتی ملی و منطقه‌ای تسهیل شوند تا مزایای درازمدت برای بیماران و سیستم‌هاکسب شود. استانداردها باعث تسهیل به‌کارگیری، ارزیابی و پایش مداوم جهت ارتقای مستمرکیفیت ارتقای سلامت می‌گردند.
پس از شناسایی نیاز به استانداردهای ارتقای سلامت در بیمارستانها، سازمان بهداشت جهانی کارگروهی را در نهمین کنفرانس بین‌المللی بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت در کپنهاگ دانمارک در ماه مه سال2001 تشکیل داد. از آن زمان به بعد چندین کار‌گروه و شبکه کشوری بر روی تدوین این استانداردها کار کردند. در نتیجه پنج استاندارد مرکزی قابل استفاده در تمام بیمارستانها تدوین شد (برپایه ملزومات بین‌المللی ثبت شده توسط برنامه ALPHAکه توسط جامعه بین‌المللی کیفیت در سلامت تدوین شده اند). روند انجام گرفته شامل بازبینی مقالات، تعریف و بازبینی استانداردها، آزمایش پیلوت و بازنگری و تنظیم مجدد بود. این طرح از طیف وسیعی از دانشمندان، کارشناسان ارتقای سلامت و مدیران سازمان‌های مراقبتی سلامتی از منطقه اروپایی سازمان بهداشت جهانی همچون اعضای شبکه بین‌المللی بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت استفاده نمود.
قالب استانداردها و به کارگیری آن ها
استانداردهای ارایه شده در این سند نتیجه یک سری کارگاه‌ها و مشورت ها است. این استانداردها در36 بیمارستان در 9 کشور اروپایی به طور آزمایشی مورد ارزیابی و اجرا قرار گرفت و مرتبط و قابل‌استفاده تشخیص داده شدند. بر پایه پس خوراند این طرح آزمایشی، استانداردهای فرعی و عناصر قابل اندازه‌گیری مشخص شدند و گام‌های توسعه بیشتر و تسهیل استانداردها برنامه‌ریزی شدند. هر استاندارد شامل ترکیب‌بندی استاندارد، توصیف هدف و تعریف استانداردهای فرعی بود. این استانداردها مرتبط با بیماران بوده و مسئولیت‌ها و فعالیت‌های مربوط به ارتقای سلامت به عنوان جزئی از خدمات ارایه شده به بیماران در بیمارستان را تعریف می‌کند. این استانداردها اغلب عمومی و متمرکز بر بیماران، کارکنان و مدیریت سازمانی می‌باشند. استانداردهای خاص مبتنی بر شواهد و منطبق با نیازهای خاص بیماران در نظر گرفته می‌شوند. اهداف کیفی توصیف شده در استانداردها به موضوعات کیفی حرفه‌ای، سازمانی و مرتبط با بیمار اشاره دارند.
– استاندارد 1 نیازمند این است که بیمارستان یک سیاست نوشته شده برای ارتقای سلامت داشته باشد. این سیاست باید به عنوان جزیی از سیستم کلی کیفیت سازمانی به کار برده شود و با هدف ارتقای نتایج و دست آوردهای سلامتی باشد. این سیاست با هدف بیماران، خانواده‌هایشان و کارکنان بنا نهاده شده است.
– استاندارد 2 به توصیف اجبار سازمان در تضمین ارزیابی نیازهای بیمار برای ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری و بازتوانی می‌پردازد.
- استاندارد 3 عنوان می‌کند که بیمارستان باید اطلاعات لازم در مورد عوامل مهم تاثیرگذار بر بیماری یا سلامتی را در اختیار بیمار قرار دهد و مداخلات ارتقای سلامت باید در تمام بیماران در نظر گرفته شوند.
– استاندارد 4 به مدیر بیمارستان این مسئولیت را می‌دهد که به تثبیت شرایط جهت توسعه بیمارستان به عنوان یک محیط کار سالم بپردازد.
– استاندارد 5 مربوط به تداوم و همکاری با دیگر بخش‌های خدمات سلامتی و موسسات
مربوطه است.
صفحات پیش رو استانداردهای کامل را ارایه می‌نمایدکه شامل توصیف اهداف و استانداردهای فرعی است.
راه پیش رو
جهت تسهیل استفاده کاربردی از این استانداردها در برنامه‌ریزی، به‌کارگیری و ارزیابی ارتقای سلامت در بیمارستانها، عناصر و شاخص‌های قابل اندازه‌گیری تعریف شد و ابزاری برای خودارزیابی آن‌ها تدوین شد.
هدف سازمان بهداشت جهانی، ارزیابی خارجی بیمارستان‌های عضو شبکه بیمارستان‌های ارتقا دهنده سلامت اروپا نیست بلکه بیمارستانها باید خود به ارزیابی داخلی (با استفاده از ابزار خودارزیابی) در جهت بهبود خدمات ارتقای سلامت بپردازند. این استانداردها در بخش عمومی مورد توجه قرار گرفت و انجمن های کیفیت و نهادهای اعتباربخشی، این استانداردها را برای ارتقای سلامت در بیمارستانها وارد مجموعه استانداردهای فعلی کردند.
سیاست مدیریت
استاندارد 1. سازمان مذکور دارای سیاستی نوشته شده برای ارتقای سلامت است. این سیاست به عنوان جزئی از سیستم کلی ارتقای کیفیت سازمان به کار برده می‌شود (با هدف ارتقای نتایج سلامتی). هدف این سیاست بیماران، خانواده‌هایشان و کارکنان هستند.
هدف:
توصیف چارچوب فعالیت‌های سازمانی با توجه به ارتقای سلامت به عنوان جزیی از سیستم مدیریت کیفی سازمانی.
استانداردهای فرعی:
1.1. سازمان مسئولیت فرآیندهای به‌کارگیری، ارزیابی و بازبینی منظم سیاست را می‌شناسد.
1.2. سازمان منابعی را جهت فرآیندهای به‌کارگیری، ارزیابی و بازبینی منظم اختصاص می‌دهد.
1.3. کارکنان از سیاست ارتقای سلامت آگاه هستند و این سیاست در برنامه‌های مقدماتی برای کارکنان تازه وارد وجود دارد.
1.4. سازمان در مورد وجود فرآیندهای جمع‌آوری و ارزیابی داده‌ها به منظور پایش کیفیت فعالیت‌های ارتقای سلامت تضمین می‌دهد.
1.5. سازمان در مورد تعهد کارکنانش در مورد اجرای فعالیت‌های ارتقای سلامت تضمین می‌دهد و از تعهدات بیشتر بر طبق نیاز حمایت می‌کند.
1.6. سازمان در مورد وجود زیرساخت‌های لازم شامل منابع، فضا، تجهیزات و غیره به منظور به‌کارگیری فعالیت‌های ارتقای سلامت تضمین می‌دهد.
ارزیابی بیمار
استاندارد 2. سازمان تضمین می‌دهد که کارکنان سلامتی با مشارکت بیماران به طور سیستماتیک نیازهای فعالیت‌های ارتقای سلامت را ارزیابی می‌نمایند.
هدف: حمایت از درمان بیمار، بهبود پیش‌آگهی و ارتقای سلامت بیماران.
استانداردهای فرعی:
2.1. سازمان در مورد وجود فرآیندهایی برای تمام بیماران در جهت ارزیابی نیازهای ارتقای سلامت
آن‌ها تضمین می‌دهد.
2.2. سازمان در مورد وجود فرآیندهایی برای ارزیابی نیازهای خاص بیماران برای ارتقای سلامت مرتبط
با تشخیص آن ها تضمین می‌دهد.
2.3. ارزیابی نیاز یک بیمار به ارتقای سلامت در اولین تماس با بیمارستان صورت می‌گیرد. این امر تحت بازبینی و تنظیم مجدد به فراخور تغییرات در وضعیت بالینی بیمار یا نیازهای او قرار می گیرد.
2.4. سازمان در مورد ارزیابی نیازهای بیمار در مورد آگاهی از پیش‌زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و حساسیت نسبت به آن‌ها تضمین می‌دهد.
205. اطلاعات ارایه شده توسط دیگر نهادهای سلامتی در شناسایی نیازهای بیمار مورد استفاده
قرار می‌گیرند.
اطلاع رسانی به بیمار و مداخلات
استاندارد 3. سازمان اطلاعات لازم در مورد عوامل مرتبط با بیماری و وضعیت سلامت را در اختیار بیماران قرار می‌دهد و مداخلات ارتقای سلامت در تمام بیماران تثبیت شده و در نظر گرفته می شود.
هدف: تضمین این موضوع که بیمار در مورد فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده آگاهی دارد، توانمند سازی بیمار در جهت شرکت فعال در فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و تسهیل ادغام فعالیت‌های ارتقای سلامت در تمام بیماران.
استانداردهای فرعی:
3.1. برپایه ارزیابی نیازهای ارتقای سلامت، بیمار از عوامل تاثیرگذار بر سلامت خود آگاه می‌شود و با مشارکت خود بیمار، یک برنامه برای فعالیت‌های ارتقای سلامت مرتبط مورد توافق قرار می‌گیرد.
3.2. بیماران اطلاعات شفاف، قابل فهم و مناسب را درباره وضعیت واقعی‌شان، درمان، مراقبت و عوامل تاثیرگذار بر سلامت خود دریافت می‌کنند.
3.3. سازمان تضمین می‌کند که ارتقای سلامت به طور سیستماتیک براساس نیازهای ارزیابی شده به تمام بیماران عرضه می‌شود.
3.4. سازمان تضمین می‌کند که اطلاعات ارایه شده به بیمار و فعالیت‌های ارتقای سلامت به یک سند تبدیل شده و تحت ارزیابی قرار می‌گیرد (از جمله این که آیا نتایج مورد انتظار و برنامه‌ریزی شده به دست آمده‌اند یا خیر).
3.5. سازمان تضمین می‌کند که تمام بیماران، کارکنان و ملاقات کنندگان به اطلاعات عمومی در مورد عوامل موثر بر سلامتی دسترسی داشته باشند.
ترویج محیط کار سالم
استاندارد 4. مدیریت، شرایطی را برای توسعه بیمارستان به یک محیط کار سالم مهیا می‌کند.
هدف: حمایت از تثبیت محیط کاری سالم ، ایمن و حمایت از فعالیت‌های ارتقای سلامت کارکنان.
استانداردهای فرعی:
4.1. سازمان در مورد تدوین و به کارگیری راهبردجامع منابع انسانی از جمله توسعه و آموزش کارکنان در مورد مهارت‌های ارتقای سلامت تضمین می‌دهد.
4.2. سازمان در مورد تدوین و به‌کارگیری سیاست داشتن محیط کار سالم، ایمن و تامین کننده خدمات سلامتی شغلی برای کارکنان تضمین می‌دهد.
4.3. سازمان در مورد مشارکت کارکنان در تصمیمات تاثیرگذار بر محیط کاری کارکنان تضمین می‌دهد.
4.4. سازمان در مورد وجود روندهای لازم برای توسعه و حفظ آگاهی کارکنان در مورد مسایل سلامتی تضمین می‌دهد.
تداوم و همکاری
استاندارد 5. سازمان رویکردی برنامه‌ریزی شده برای همکاری با دیگر سطوح خدمات سلامتی و دیگر موسسات و بخش‌ها بر پایه‌ای مداوم دارد.
هدف: تضمین همکاری با مسئولان مرتبط و آغاز مشارکت به منظور ایده‌آل‌سازی ادغام فعالیت‌های ارتقای سلامت در بیماران.
استانداردهای فرعی:
5.1 . سازمان تضمین می‌دهد که خدمات ارتقای سلامت مرتبط با برنامه‌های سلامتی موجود می‌باشد.
5.2. سازمان مسئولان مراقبت‌های سلامتی و اجتماعی موجود و سازمان‌های مربوطه و گروه‌های موجود در جامعه را شناسایی و با آن‌ها همکاری می‌کند.
5.3. سازمان در مورد وجود و به کارگیری فعالیت‌ها و فرآیندهای لازم پس از ترخیص بیمار از بیمارستان تضمین می‌دهد.
5.4. سازمان تضمین می‌دهد که شواهد پرونده و اطلاعات بیمار به گیرنده مربوطه، شرکای پی‌گیر در مراقبت و بازتوانی بیمار خواهد رسید.
